اهمیت تست شنوایی پیش از ورود به مدرسه

چرا پیش از شروع مدرسه، باید شنوایی کودک را چک کنیم؟

شنیدن درست پایه یادگیری گفتار، زبان، خواندن و توجه در مدرسه است. کاهش شنوایی حتی اگر خفیف یا موقت باشد، می‌تواند یادگیری، رفتار و ارتباط اجتماعی کودک را تحت‌تأثیر قرار دهد — مخصوصاً در سال‌های حساس پیش‌دبستانی و اوایل دبستان.

نکات کلیدی (برای خواندن سریع)

• بسیاری از آسیب‌های شنوایی در کودکان در ابتدا مخفی یا خفیف‌اند و با «غربالگری ساده» قابل شناسایی‌اند.
• کم‌شنواییِ تشخیص‌داده‌نشده می‌تواند پیشرفت گفتار، مهارت‌های خواندن و نمرات تحصیلی را مختل کند.
• واکنش سریع و ارجاع به ادیولوژیست/متخصص شنوایی باعثِ نتایج بهتر زبانی و آموزشی می‌شود.
• غربالگری در مدرسه یا پیش از ثبت‌نام مقرون‌به‌صرفه و مؤثر است — و خانواده و مدرسه باید همکاری داشته باشند.

کم‌شنوایی در کودکان چه اثراتی روی مدرسه دارد؟

• تاخیر در گفتار و زبان: کودکی که صداهای گفتار را کامل یا واضح نمی‌شنود، دیرتر یا غلط‌تر کلمات را یاد می‌گیرد.
• مشکل در یادگیری خواندن و نوشتن: بسیاری از مهارت‌های خواندن به توانایی تشخیص آواها بستگی دارد.
• کاهش توجه و مشکل رفتار: کودک ممکن است به اشتباه «بی‌توجه» یا «مشکل‌دار» تصور شود در حالی که علت، مشکل شنیداری است.
• انزوا و مشکلات اجتماعی: عدم درک درست حرف دیگران باعث دوری از گروه و کاهش مشارکت می‌شود.

چه کودکانی باید حتماً زودتر آزمایش شوند؟

این گروه‌ها خطر بیشتری دارند و نیاز به بررسی دقیق‌تر و سریع‌تر دارند:

• تولدهای زودرس یا وزن کم زمان تولد
• سابقهٔ بستری در بخش نوزادان (NICU)
• سابقهٔ خانوادگی کم‌شنوایی یا ناهنجاری گوش
• عفونت‌های مکرر گوش/عفونت گوش میانی (او‌تیت)
• گفتار ضعیف یا پاسخ ندادن به نام در سن مناسب

چه نوع آزمون‌هایی برای غربالگری مدرسه‌ای مناسب‌اند؟

• غربالگری سادهٔ شنوایی (پورتابل): تست فرکانس‌های گفتار (معمولاً تن‌های خالص) — سریع و قابل انجام در مدرسه.
• او‌ای‌ای (OAE) — مخصوصاً برای نوزادان و کودکان کوچکتر؛ نشان‌دهندهٔ عملکرد سلول‌های مویی گوش داخلی.
• تیمپانومتری — برای شناسایی تجمع مایع یا اختلال عملکرد شیپور استاش (مفید در تکرر عفونت‌های گوش).
• پرسش‌نامهٔ والدین/معلمان — شناسایی علائم رفتاری یا عملکردی که به غربالگری کمک می‌کند.

نتیجهٔ «ارجاع» از غربالگری به معنی تشخیص قطعی نیست، بلکه علامتی است که کودک نیاز به ارزیابی کامل‌تر توسط ادیولوژیست یا متخصص گوش دارد.

چه کارهایی مدرسه و والدین می‌توانند انجام دهند؟

برای والدین:

• اگر معلم یا مربی دربارهٔ شنوایی یا پاسخ‌دهی کودک هشدار داد، سریعاً پیگیری کنید.
• در صورت سابقهٔ عفونت گوش یا مشکلات گفتاری، ارزیابی شنوایی درخواست کنید.
• حفظ و بهبود سلامت عمومی کودک: واکسیناسیون‌ها، درمان آلرژی، کنترل رفلاکس غذایی و مراقبت از عفونت‌ها موثرند.

برای مدارس:

• برنامهٔ غربالگری شنوایی پیش‌از‌ثبت‌نام یا در هفته‌های اول سال تدوین کنید.
• معلمان را آموزش دهید تا علائم مخفی کم‌شنوایی را بشناسند (مانند نیاز به تکرار، توجه کم، نشستن نزدیک پنجره/بلند صحبت کردن).
• مسیر ارجاع به مراکز ادیولوژی و پیگیری نتایج را فراهم کنید.
• 
  
• 
  

وقتی کم‌شنوایی تشخیص داده شد، چه باید کرد؟

• ارزیابی دقیق ادیولوژیک (آستانهٔ شنوایی، OAE، تیمپانومتری و در صورت نیاز، تست‌های تشخیصی دیگر).
• مداخلات مناسب: از درمان پزشکی (مثلاً تخلیهٔ مایع، دارو یا جراحی در موارد اوتیت مزمن) تا کمک‌های آموزشی، سمعک، و درمان گفتار و زبان.
• پیگیری منظم: کودکان واکنش‌پذیرند؛ با مداخلهٔ زودهنگام، نتایج زبانی و آموزشی بسیار بهتر می‌شود.

پیام نهایی برای والدین و معلمان

آگاهی و اقدام زودهنگام می‌تواند مسیر یادگیری یک کودک را تغییر دهد. غربالگری ساده و سریع شنوایی پیش از ورود به مدرسه یا در همان آغاز سال تحصیلی، هزینهٔ اندکی دارد اما می‌تواند از سال‌ها تأخیر تحصیلی و اجتماعی جلوگیری کند. اگر نگران شنیدن یا گفتار کودک هستید یا معلم دربارهٔ رفتار و یادگیری او هشدار داده است، تعلل نکنید — ارزیابی شنوایی را پیگیری کنید.

دسته‌بندی: اطفال و کودکان

نویسنده: شنوایی شناس احمد رسولی

(کاندیدای دکترای تخصصی، رتبه ۱ آزمون دکترای تخصصی کشور، فارغ‌التحصیل دانشگاه علوم پزشکی تهران، مدرس دانشگاه)