مقدمه

اتواسکلروز یکی از شایع‌ترین علت‌های کاهش شنوایی در بزرگسالان جوان است. این بیماری بیشتر زنان را درگیر می‌کند و معمولاً بین دهه دوم تا چهارم زندگی ظاهر می‌شود.

اتواسکلروز چیست؟

اتو‌اسکلروز یک بیماری مربوط به استخوانچه‌ه‍ای گوش میانی و حلزون است که باعث تغییر بافت استخوانی طبیعی می‌شود. در این بیماری:

• استخوان طبیعی به نوعی استخوان نرم و عروقی تبدیل می‌شود (مرحله فعال یا اتواسپونژیوز).
• با گذشت زمان، این استخوان نرم به استخوان متراکم و سخت تبدیل می‌شود (مرحله غیرفعال یا اتواسکلروز).

این تغییرات باعث می‌شوند استخوان رکابی (یکی از استخوانچه‌های گوش میانی) کمتر حرکت کند و انتقال صدا به گوش داخلی دچار مشکل شود.

علائم اتواسکلروز

شایع‌ترین علامت این بیماری، کاهش شنوایی پیشرونده است که اغلب به شکل کاهش شنوایی انتقالی (conduction) ظاهر می‌شود و در مراحل پیشرفته ممکن است به صورت آمیخته (ترکیب کم شنوایی انتقالی و حسی-عصبی) یا حسی-عصبی شود. علائم اصلی عبارتند از:

• کاهش شنوایی در یک یا هر دو گوش
• وزوز گوش (صدای زنگ یا همهمه در گوش)
• در برخی موارد سرگیجه یا احساس عدم تعادل

علت و عوامل خطر

علت دقیق اتواسکلروز هنوز مشخص نیست، اما عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:

• ژنتیک: این بیماری معمولاً به صورت اتوزومی غالب و با نفوذپذیری پایین منتقل می‌شود.
• هورمون‌ها: شیوع بیشتر در زنان ممکن است به هورمون‌های جنسی مرتبط باشد.
• عوامل محیطی و بیماری‌ها: احتمال ارتباط با عفونت سرخک، فلوراید آب و برخی بیماری‌های بافت همبند.

تشخیص اتواسکلروز

تشخیص این بیماری معمولاً شامل موارد زیر است:

1. معاینه بالینی و اتوسکوپی: مشاهده وضعیت مجرا و پردۀ گوش.
2. آزمون‌های شنوایی: شامل تست‌های دیاپازونی، تمپانومتری (بررسی حرکت پرده گوش) و شنوایی سنجی (ادیومتری).
3. تصویربرداری: سی‌تی‌اسکن و در برخی موارد MRI.

درمان اتواسکلروز

۱. جراحی

استاپدکتومی (stapedectomy) یا رکاب‌برداری رایج‌ترین روش جراحی است که شامل جایگزینی بخشی از استخوان رکابی با پروتز می‌شود. مزایای آن:

• بهبود شنوایی
• کاهش احتمال آسیب به گوش داخلی و حلزون
• نرخ موفقیت ۶۲٪ تا ۹۴٪

نکته: عوارض احتمالی شامل سرگیجه کوتاه‌مدت یا بلندمدت (نادر)، نشت مایع گوش داخلی یا فیستول پری‌لنفاتیک و تغییرات تعادلی است.

۲. سمعک و کاشت حلزون

• در مواردی که جراحی مناسب نیست، سمعک یا کاشت (ایمپلنت) حلزون می‌تواند به بهبود شنوایی کمک کند.

۳. درمان دارویی

• برخی داروها ممکن است پیشرفت کاهش شنوایی را کند کنند، اما تاکنون هیچ دارویی جهت درمان قطعی اتواسکلروز وجود ندارد.

نکات کلیدی برای بیماران

• اتواسکلروز معمولاً پیشرونده و تدریجی است بنابراین پیگیری منظم شنوایی ضروری است.
• اگر کاهش شنوایی یا وزوز گوش دارید، به‌موقع به متخصص گوش و حلق و بینی و ادیولوژیست مراجعه کنید.
• ترکیب تشخیص دقیق، جراحی یا پروتز شنوایی معمولاً بهترین نتایج را فراهم می‌کند.